Als je oren gaan tuiten

Toen zei de HEER tegen Samuel: ‘Let op! Ik ga in Israël iets doen waarvan ieder zo zal ophoren dat zijn beide oren tuiten!12Als die dag aanbreekt zal Ik alles, maar dan ook alles ten uitvoer brengen wat Ik Eli en zijn familie heb voorzegd.13Ik heb hem aangekondigd dat Ik onherroepelijk het vonnis over zijn familie zou voltrekken vanwege zijn wandaad: hoewel hij wist dat zijn zonen God lasterden, heeft hij hen niet terechtgewezen.14Daarom heb Ik Eli’s familie gezworen dat geen graan- of vredeoffer ooit hun schuld zal kunnen inlossen.’15Samuel bleef tot de ochtend liggen en opende toen de deuren van het heiligdom van de HEER. Hij zag ertegen op om Eli te vertellen wat hij in het visioen had gehoord.16Maar Eli riep hem bij zich: ‘Samuel, mijn jongen, kom eens hier!’ ‘Hier ben ik,’ antwoordde Samuel,17en Eli vroeg: ‘Wat heeft Hij tegen je gezegd? Probeer het niet voor me te verbergen. God mag met je doen wat Hij wil, als je ook maar iets achterhoudt van wat Hij tegen je heeft gezegd!’18Zonder iets achter te houden vertelde Samuel hem alles wat God had gezegd, en Eli zei: ‘Hij is de HEER. Laat Hij doen wat Hij het beste vindt.’19Samuel groeide op. De HEER stond hem bij en liet al zijn woorden in vervulling gaan.20Daardoor kwam iedereen in Israël, van Dan tot Berseba, tot de erkenning dat Samuel door de HEER als profeet was aangewezen.21In de jaren daarna bleef de HEER in Silo verschijnen. Hij maakte zich daar aan Samuel bekend door het woord tot hem te richten.

ALS HET VUUR GEDOOFD IS, DAN KOMEN DE WOLVEN

‘Als het vuur gedoofd is, dan komen de wolven’, het is een zin uit een lied van Acda en de Munnik. Het lied gaat over een man, Herman, die naar zijn leven kijkt en pijnlijk moet constateren dat het ‘vuur gedoofd is’. Ooit had hij visie, visioenen gehad. Maar nu kijkt hij naar zijn leven en denkt hij ‘is dit het nou?’. Het lied eindigt met Herman’s uitvaart, hij laat zijn nabestaanden in de kou achter. Als het vuur gedoofd is, dan komen de wolven.

Iets van dat sentiment lijkt ook te worden verwoord in 1 Samuel 3. De ogen van de enige overgebleven ziener, Eli, zijn dof geworden, ze konden bijna niets meer zien staat er. Misschien stond dit ook wel symbool voor de tijdsgeest van Israël in die dagen. De schrijver lijkt dat wel te bedoelen want hij zegt over die tijd: het woord van de Heere was schaars, visioenen braken niet meer door. En daar in de tijd van geestelijke vervlakking treffen we ook de jonge Samuel slapend aan. Het lijkt wel alsof hij aan dezelfde geestelijke armoede leidt als zijn tijdgenoten, want ook hij ‘kende’ God niet. Er zit een gevoel van urgentie in de tekst. Er is geestelijke armoede, de ogen worden dof, de profeten slapen, en de godslamp is bijna gedoofd, het laatste uur is nabij. Je voelt de bui al hangen, straks komen de wolven.

Hoe is dat bij mij? Bij u? Is daar ook iets van het vuur gedoofd? Het lijkt voor ons nogal een uitdaging te zijn om de stem van God te horen. En dat komt naar mijn idee niet omdat onze levens zo gevuld zijn met een overdaad aan stilte. Ons leven is er juist een van een continue gejengel om onze aandacht. Onze samenleving is pluriform en divers zeggen we dan. Of is dat misschien wel een ander woord voor gefragmenteerd, chaotisch? Het is dan ook niet gek dat steeds meer mensen in onze tijd ervaren dat hun vuur dooft, dat ze opbranden, dat noemen we dan een burn-out. En dan zijn de wolven nabij.

OBESITAS VAN DE ZIEL

Enkele jaren geleden maakte ik een reis naar Indonesië om daar een zendelingen echtpaar te bezoeken. Deze man en vrouwen waren theoloog, afgestudeerd aan een prestigieuze Amerikaanse universiteit, en waren na hun studie de binnenlanden van West- Papua ingetrokken. Na het avondeten sprak ik met de man, Scotty, over wat hij zag als een belangrijk verschil tussen de manier waarop men in het Westen geloofde en hoe men dat deed in Papua. Scotty zei toen iets dat me lange tijd is bijgebleven. Hij zei: in het westen hebben jullie obesitas, en dan niet alleen van het lichaam maar ook van de ziel.

Hij bedoelde hiermee dat we ons in onze maatschappij in existentiële zin voortdurend zitten vol te stoppen, vaak met nogal goedkoop ‘voedsel’. Het zoveelste self-help boek, online cursus, mindfulness weekend en inspirational instagram account. Het zijn allemaal lichtgewicht maaltijden met weinig voedingstoffen. In de kerk maken we ons hier soms ook schuldig aan. Met nog een podcast, een eerst-dit, een online preek, een extra kring denken we de vlam wel weer aan te wakkeren.

Vaak worden deze geestelijke maaltijden in een kant en klaar pakket afgeleverd, je hoeft er niet zoveel meer voor te doen. Even opwarmen en naar binnen werken. Maar laten we de stem van God wel echt op ons in werken? Breekt daar nog wel visie door? Verteren we datgene wat we tot ons nemen en laten we dat ook echt deel van ons worden? Als God tot Samuel spreekt dan vraagt hij van hem een bepaalde aandacht. ‘Let op!’ niet achterover leunen jongen, want wat ik nu ga zeggen is geen microwave maaltijd, het is niet licht verteerbaar. God zegt: ‘ik ga nu in Israël iets doen waarvan ieder zo zal ophoren dat zijn beiden oren tuiten!’

WE MOETEN LEREN SPREKEN ZODAT ONZE OREN WEER GAAN TUITEN

De uitdaging in het verhaal van Samuel zit hem in de eerste plaats in het leren luisteren naar Gods stem. Maar als dat eenmaal is gelukt dan is het nog geen gelopen race. Dan volgt misschien nog wel het moeilijkste. Samuel moet met deze woorden, de woorden waarvan beide oren zullen tuiten, naar buiten treden. Veel mensen vinden het zo gek nog niet als we in ons eigen privé leven denken iets van God te verstaan, maar daarmee moeten we niet bij anderen aankomen. Gods woord is prima als je daar zelf wat aan hebt, zolang je het maar niet aan anderen gaat opleggen. Met het horen van Gods stem is het verhaal niet klaar, daarmee begint het pas.

Misschien is dat een uitdaging voor u, voor ons, voor de kerk, de theologie. Om Gods stem te leren verstaan én daarover vrijmoedig, met de nadruk op ‘moedig’, durven spreken. Zelfs, of misschien wel juist als de woorden die we spreken beide oren doen tuiten.